Nieuws
Krimp veehouderij heeft rampzalige gevolgen

Steeds vaker krijgen uitspraken van meestal linksgeoriënteerde stedelingen over het beperken of zelfs afschaffen van de veehouderij een platform. Aan reacties te zien lijken de argumenten ook nog geregeld aangenomen te worden voor waar.

Het gebrek aan economisch inzicht bij de schrijvers lijkt daarvoor geen beperking.

De gevolgen van een krimp of zelfs afschaffing van de veehouderij kan rampzalige gevolgen hebben die veel verder reiken dan de milieuproblematiek die er nu bij komt kijken.  Eindeloze hectaren grasland zonder vee, deze grond bewerken en klaarmaken voor productie van gewassen is alleen haalbaar met enorme hoeveelheden mest. Dierlijke mest zal er dan amper nog zijn en zelfs nu is het al lastig omdat er alleen mest geproduceerd mag worden voor de plaatsing op eigen land, dan ben je dus overgeleverd aan kunstmest.

De productie van kunstmest is vele male grotere belasting voor het milieu dan dierlijke mest.

De fabrieken die gebouwd moeten worden om eiwitvervangers te produceren. Het water wat nodig is voor de productie van voldoende gewassen voor menselijke consumptie is niet overal ter wereld beschikbaar. Nederland kan zelf net voor iets meer dan 50% zelf verbouwen bijvoorbeeld en dat is inclusief de huidige producten uit de veehouderij zoals vlees, kaas en eieren.

Figuur 1 Percentage van minimale voedselbehoefte waarin het land zelf in kan voorzien

Veel van de argumenten die gebruikt worden zijn of alweer achterhaald of worden uit de context gehaald waardoor de gebruikte data waardeloos is. Het onderzoek van de FAO uit 2006  bijvoorbeeld waaruit naar voren kwam dat de darmgassen van koeien verantwoordelijk waren voor een hoge methaan uitstoot zo hoog dat het 18% van het geheel besloeg, is vrij vlot herzien. Zo werd er bijvoorbeeld vergeten te melden dat de helft van het percentage niet veroorzaakt werd door de uitstoot van de darmgassen maar door de productie van diervoer. Voor het gemak is ook vergeten om de koolstofafbraak te verrekenen. Desondanks is het nog een relatief hoge uitstoot.

Om echter  te zeggen dat de veestapel dan maar moet krimpen zodat de totale uitstoot krimpt is wel de meest simplistische oplossing denkbaar.

De oplossing ligt niet in krimp of in afschaffing, de oplossing ligt in de oorzaak van de hoge uitstoot, zodra die is aangepakt kan er gewoon weer groei zijn. Groei die Nederland heel hard nodig heeft. De productie van het veevoer levert zelfs minder CO2 uitstoot op dan de productie die nodig is om de extra (plantaardige) eiwitten te produceren voor mensen als zij geen vlees of zuivel meer eten (Katz-Rosene, 2016). De productie van een kilo vlees geeft inderdaad een zwaardere belasting voor het milieu, maar ook in dit soort onderzoeken wordt niet meegenomen dat een kilo vlees staat voor 2280 calorieën en wanner je dit wil vervangen je dus 7 kilo broccoli nodig hebt voor hetzelfde aantal calorieën. Wanneer je de voedselproductie vergelijkt op basis van de benodigde calorieën zien wij een heel ander beeld.

Daaruit blijkt dat de productie van kip, melk, kaas en varkensvlees veel minder CO2 uitstoot opleveren dan bijvoorbeeld de productie van tomaten en broccoli.

De veehouderij in Nederland moet niet verdwijnen of krimpen, de veehouderij  moet groeien. Alle beschikbare budgetten denkbaar moeten in dienst gesteld worden om de veehouderij in staat te stellen zo milieuvriendelijk en diervriendelijk mogelijk volop te laten produceren.

Het is een lastig dilemma maar feit is dat wij alleen voldoende voedsel kunnen blijven produceren voor de hele wereldbevolking als wij de opbrengst hoger kunnen krijgen. Het alternatief om meer grond te gebruiken en minder intensief te produceren kan hoogstens voor de helft van de wereldbevolking voedsel opleveren.

Zeggen dat wij alleen voor eigen land hoeven te produceren is niet alleen dom vanwege de gemiste inkomsten van de export maar ook nog enorm egoïstisch.

Nederland heeft niet de luxe om zich terug te trekken uit de wereldhandel of nog erger wel mee doen daar waar wij tekorten hebben maar de vraag vanuit andere landen maar door een ander op te laten lossen.Om de hele bevolking te blijven voorzien van voedsel is er een grote hoeveelheid fosfor-rijke meststof nodig, echter is de wereldwijde fosforvoorraad bijna op net zoals er een tekort is aan olie, water en grond op den duur. Allemaal grondstoffen die essentieel zijn om voedsel te kunnen produceren.

Intensiever en specialistischer worden is dan een oplossing net zoals de dierlijke mest gaan zien als waardevol product in plaats van een restproduct.

Het zal namelijk de uiteindelijk de meststof worden die ervoor kan zorgen dat er voldoende voedsel blijft voor iedereen.  In plaats van te proberen de mesthoeveelheid in zijn geheel terug te dringen moet er gekeken worden naar hoe de dierlijke mest de kunstmest kan vervangen zonder de nadelen die nu nog genoemd worden, waarbij de kanttekening geplaatst moet worden dat er niet onomstotelijk bewezen is dat het gebruik van dierlijke mest inderdaad de oorzaak is.

Hogere zuivelproductie om de toekomst van Nederland veilig te stellen

Je hoeft geen econoom te zijn om te begrijpen dat overproductie de enige manier is om via export de financiële middelen te krijgen om de noodzakelijke import te financieren. Maar ook om grondstoffen te (be)sparen.

De naïevelingen die denken dat Nederland zelfvoorzienend kan zijn beseft niet dat 68% van de benodigde grondstoffen enkel voor binnenlands-gebruik geïmporteerd moet worden.

Misschien zou je nog zonder (brandstof voor de) auto, verwarming en computer kunnen maar ook voor ons voedsel zijn wij bovengemiddeld afhankelijk van de import. Dat er niet voldoende grondstoffen beschikbaar zijn in Nederland en niet voldoende grond om alle monden te voeden, maakt Nederland kwetsbaar. Het is dan extra belangrijk om je te specialiseren in een bepaald product. Met die producten moet je het inkomen verdienen om de tekorten qua grondstoffen en voeding aan te vullen. De Balassa-index meet de specialisatiegraad van de exportproducten van een land. Hoe hoger de specialisatiegraad hoe groter de kans dat jij eerder een afzetmarkt kan vinden dan je concurrenten die minder gespecialiseerd zijn en daardoor misschien duurder of minder kwaliteit kunnen bieden. Het is niet zo dat je nettoresultaat ook per definitie het hoogste is. Melk en zuivel heeft een veel lagere specialisatiegraad dan bloembollen bijvoorbeeld maar door de lage verkoopprijs en de hoge kostprijs van bloemenbollen is het resultaat ongeveer gelijk.

Product Specialisatiegraad Netto waarde
Levende bomen, planten, bollen, wortels, snijbloemen 12,2 5 856 878
Melk en zuivelproducten, eieren, honing, eetbare dierlijke producten nes 3 4 367 220
Cacao en bereidingen daarvan 2,9 104 000
Eetbare groenten en bepaalde wortels en knollen 2,5 4 198 102
Groente, fruit, noten, enz bereidingen voor menselijke consumptie 2,4 1 882 184
Levende dieren 2,4 803 974
Gewijzigd zetmeel, lijm, enzymen 2,3 1 088 308
Fotografische of cinematografische goederen 2,3 822 167
Tin en werken daarvan 2,3 -15 279
Tabak en tabaks fabrikaten vervangt 2,2 1 727 809
Nikkel en werken daarvan 2,2 199 240
Vlees en eetbare slacht afval 2,1 4 563 832

Op plaats twee staan melk en zuivelproducten, de specialisatiegraad is hoog en de netto verdiensten ook. Wereldwijd heeft een krimp van de zuivelsector in Nederland enkel tot gevolg dat een ander land het ontstane gat op gaan vullen. Voor Nederland heeft het veel grotere gevolgen, de inkomsten die wij daardoor missen en weer een specialisatiegraad minder zal grote gevolgen hebben. Ook zorgt de export indirect voor nog meer werkgelegenheid dankzij de landbouwsector. Gemiddeld werken er al meer dan 170.000 mensen in de landbouw. Wanneer je naar de indirecte werkgelegenheid kijkt loopt het cijfer tegen de 300.000 banen aan. Het werkloosheid-percentage kan bij sanering en inkrimping van de veehouderij zo maar kunnen verdubbelen.  Ondanks dat export zorgt voor veel werkgelegenheid, welvaart en welzijn, zitten er ook grote risico’s aan. Het risico voor Nederland is hoger dan veel andere landen.

Met een exportvolume van 70% van het bruto Nederlands product is Nederland meer dan andere landen kwetsbaar voor crises elders in de wereld.

Meer dan twee-derde van de toegevoegde waarde die in Nederland wordt geproduceerd, wordt binnen Nederland geconsumeerd. Dat is de enige zekerheid die wij hebben. Maar het betekent ook dat wij niet in staat zijn om een zelfvoorzienende economie te zijn. De extra producten die wij importeren worden dus betaald van de export. Basiseconomie, wij willen auto’s hebben maar hebben de grondstoffen niet, wij melken drie koeien extra , verkopen de melk en kopen grondstoffen voor een auto.

Hoe kan het nu dat deze simpele optelsom door grote groepen wetenschappers gewoon niet meegenomen worden in de ‘oplossingen’ die geboden worden?

Tijd om te stoppen met paniekvoetbal en mee te waaien met iedere milieuclub die denkt een punt te hebben. Afstand nemen en zelf nadenken. De gemiddelde veehouderij in Nederland is al eeuwen in handen van de familie, geen oorlogen of crisissen hebben deze bedrijven kapot gekregen. En nu moet er ineens meebewogen worden met activisten-groepen, milieuclubjes, vierjarige regeringsclubjes of wetenschappelijke verdienmodellen die geen van alle meer lijken dan eendagsvliegen. Tijd dat al deze clubjes eens de vraag stellen aan een boer, hoe kan het dat jullie alles lijken te overleven en het antwoord zal zijn: omdat wij ons alleen bemoeien met zaken waar wij wat van af weten, alleen daar maken wij ons druk om. Als de rest dat nu ook eens gaat doen dan komen er vanzelf betere oplossingen.

Praat met de boer in plaats van over de boer.

Carbon footprint report 2014. Geraadpleegd van https://dairy.ahdb.org.uk/resources-library/research-development/environment/carbon-footprint-report-year-3/#.Wy0JhRIzYdU
http://edepot.wur.nl/245777. Geraadpleegd van http://edepot.wur.nl/245777
http://www.fao.org/docrep/016/i2493e/i2493e03.pdf. Geraadpleegd van http://www.fao.org/docrep/016/i2493e/i2493e03.pdf
https://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/155735. Geraadpleegd van https://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/155735
Import News. Geraadpleegd van http://www.worldstopexports.com/category/top-import-news/
The World Factbook — Central Intelligence Agency. Geraadpleegd van https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nl.html
Trade Map - Trade statistics for international business development . Geraadpleegd van https://www.trademap.org/tradestat/Index.aspx